Bez kategorii | PLANT.PL

4 kwietnia 202112 kwietnia 2021

Jak odstraszyć kleszcze ?

Co rok na wiosnę powraca problem kleszczy i przenoszonych przez nie chorób. Problem dotyczy nie tylko osób wędrujących po lesie ale również spędzających wolny czas w przydomowym ogrodzie.

Czy istnieją naturalne sposoby odstraszania kleszczy?

Okazuje się że TAK ! Jak wykazały badania, rośliny zawierające tujon skutecznie odstraszają kleszcze. Oprócz bylicy, wrotyczu i szałwii [11] przykładem rośliny zawierającej duże ilości tujonu jest tuja Szmaragd (Thuja occidentalis ‘Smaragd’). Ze względu na wysoką zawartość tujonu w olejkach eterycznych, tuja Szmaragd jest rośliną odstraszającą kleszcze, pchły, komary a nawet mszyce. Olejki eteryczne oraz tujon, który wydzielają tuje nie są szkodliwe dla człowieka gdyż ich stężenie w powietrzu jest zbyt małe. Dla małych organizmów jest jednak wystarczająco wysokie aby działać odstraszająco lub nawet zabójczo.

Kleszcz pospolity (*Ixodes ricinus*) przenosi wiele groźnych chorób.

Komary (Culex pipiens) są zmorą każdego letniego wieczoru, szczególnie w miejscach podmokłych oraz w sąsiedztwie zbiorników wodnych. Żyją w klimacie umiarkowanym oraz tropikalnym. Rejony tropików zamieszkują również ich ‘kuzyni’ – moskity (Phlebotominae, Lutzomyia). Moskity (podobnie jak kleszcze) przenoszą groźne choroby, dlatego tamtejsza ludność od lat szukała metody skutecznego odstraszania moskitów [ 9 ].

Tujon odstrasza kleszcze i komary

W wielu krajach Azji i Ameryki Południowej moskiy i inne latające insekty odstrasza się dymem ze spalania bylicy pospolitej (Artemisia vulgaris). Bylica pospolita, podobnie jak tuja Szmaragd, zawiera bardzo duże ilości tujonu [ 10 ]. Dodatkowo, wywary z bylicy służą do nacierania skóry co chroni przed ukąszeniami [ 1 ].

Dym z bylicy pospolitej (*Artemisia vulgaris*) i zawarty w niej tujon odstrasza moskity i komary.

Wrotycz pospolity

Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare) jest rośliną od dawna wykorzystywaną w leczeniu chorób wywołanych pasożytami. Jej kwiaty i liście zawierają 79% β-tujonu [ 11 ]. W medycynie ludowej wrotycz wykorzystywany był do odstraszania kleszczy, komarów, pcheł, moli i innych insektów. Badania przeprowadzone przez szwedzkich naukowców potwierdziły wysoką skuteczność wyciągu z wrotyczu w odstraszaniu kleszczy [ 3 ].

Wszystkie wymienione rośliny, używane do ochrony przed kleszczami i komarami zawierają w swoim składzie monoterpen tujon, który jest główną substancję aktywną. Badania naukowe wykazały że α-tujon ma silne działanie roztoczobójcze i można go stosować do zwalczania kleszczy [ 2 ].

Tuja Szmaragd

Thuja occidentalis ‘Smaragd’ zawiera α-tujon, którego stężenie dochodzi aż do 65% [ 7 ]. Jego aktywność biochemiczna jest kilka razy wyższa niż β-tujonu. Tuja Szmaragd, podobnie jak szałwia, wrotycz czy bylica, może skutecznie pomagać w odstraszaniu kleszczy, pcheł i innych drobnych insektów. Tuja posadzona w ogrodzie wydziela zapach, który jak niewidzialna bariera zatrzymuje nieproszonych gości. Gałązka tui wrzucona do ogniska pomoże odstraszyć komary a rozdrobniona i wtarta w skórę ochroni przed kleszczami podczas leśnych wędrówek.

Należy jednak pamiętać, że ekstrakty z tui (podobnie jak z wrotyczu i bylicy )należy stosować tylko zewnętrznie. Preparaty odpowiednio przygotowane i rozcieńczone (podobnie jak preparaty z wrotyczu) można stosować na ubranie lub bezpośrednio na skórę.

18 lutego 202123 lutego 2021

Jak prawidłowo sadzić Tuje Szmaragd

Po wyznaczeniu odległości od ogrodzenia oraz między roślinami, możemy przystąpić do sadzenia. (czyt. Jak gęsto sadzić tuje?)

Bardzo często osoby, które sadzą tuje Szmaragd robią ten sam błąd – wykopują zbyt małe dołki. Tuja posadzona w bardzo małym dołku rośnie słabo a podczas upalnego lata może nawet uschnąć. Wszystkie żywotniki tworzą płytki system korzeniowy a górna warstwa gleby często latem przesycha, dlatego tuje Szmaragd należy sadzić głębiej niż rosły na plantacji. Tuje o wysokości:

- do 140 cm – sadzimy 5 cm głębiej
- 140 – 170 cm – 5 do 10 cm głębiej
- 170 – 200 cm – 10 do 15 cm głębiej

Głębokość sadzenia ma również wpływ na dobre „zakotwiczenie” rośliny w podłoży, szczególnie ważne na terenie o silnych wiatrach. Wielkość dołka decyduje też o tempie rozwoju nowych korzeni. Młode korzenie z trudem przerastają twardą glebę, dlatego dołek musi być odpowiednio szeroki a gleba rozluźniona.

Przed rozpoczęciem sadzenia musimy zaopatrzyć się w ostry szpadel. Kiepskim narzędziem trudno jest wykopać odpowiedni dołek, szczególnie gdy gleba jest twarda.

Dołki do których będziemy sadzić tuje Szmaragd powinny być szerokie i głębokie. Po włożeniu bryłki korzeniowej do dołka powinno pozostać minimum 5 cm luzu dookoła bryły korzeniowej oraz od dołu i od góry. Przykładowo, jeśli bryłka korzeniowa ma 30 cm średnicy i 30 cm wysokości, dołek powinien mieć 40 cm średnicy i 40 cm głębokości.

Do dołka wsypujemy na dno warstwę 5 cm urodzajnej gleby. Może to być podłoże ogrodnicze kupione w sklepie, lub (gdy gleba nie jest zła) rozdrobniona górna warstwa gleby.

Do dołka wkładamy bryłkę korzeniową i ugniatamy glebę. Ustawiamy tuję Szmaragd w pionie, dosypujemy gleby i ugniatamy ją dookoła bryłki.

Przed całkowitym zasypaniem dołka tuję należy obficie podlać. Woda powoduje dobre nasiąknięcie wodą bryłki korzeniowej i „sklejenie się” z glebą w dołku.

Po wlaniu wody do dołka, gleba robi się miękka i tuja często przechyla się lekko w na bok. Po całkowitym wsiąknięciu wody poprawiamy ustawienie tui w pionie i dosypujemy gleby. Nie ugniatamy mokrej gleby ! Ugniatając mokrą glebę niszczymy jej strukturę i usuwamy powietrze.

Przed ostatecznym dosypaniem gleby i wyrównaniem dołka można zasilić tuje nawozem mineralnym. Ilość nawozu nie może być jednak duża (najczęściej do 10 g) aby nie spowodowała uszkodzenia młodych korzeni.

3 lutego 202124 lutego 2021

Tujon – olejek eteryczny Thuja occidentalis

Tujon – główny składnik olejku eterycznego Thuja orientalis oraz Thuja occidentalis. Tuja, podobnie jak wiele innych roślin, zawiera w swoim składzie szereg różnych olejków eterycznych. W zielonych częściach T. orientalis oraz T. occidentalis dominuje:

- α-tujon (50-65 %)
- β-tujon (3-11 %)
- kamfora (0,5-5 %)
- bejeren (1-13 %)
- sabinen (3-9 %)
- fenchon (1-8,0 %).

Nazwa „tujon” pochodzi od nazwy rodzajowej roślin iglastych Thuja. Badania naukowe donoszą, że olejki eteryczne z Thuja occidentalis wykazują działanie przeciwutleniające, przeciwgrzybicze, przeciwbólowe, przeciwbakteryjne oraz przeciwnowotworowe (czerniak złośliwy). W medycynie ludowej wywar z tui stosowany był w leczeniu m.in. oskrzeli, kataru, zapalenia pęcherza czy problemów skórnych i łysieniu. Wyciąg z zielonych części wykazuje również działanie przeciwwirusowe. Olejek eteryczny z Thuja orientalis wykazał działanie hamujące przeciwko SARS Coronavirus oraz wirusa opryszczki. Badania naukowe dowodzą, że ekstrakt z Thuja orientalis może być stosowany jako silny środek przeciw wirusowym chorobom roślin oraz zwierząt.

Lit.

2 lutego 20215 marca 2021

Kiedy sadzić tuje ?

Tuje Szmaragd, podobnie jak inne rośliny iglaste uprawiane w gruncie, możemy sadzić w dwóch terminach:

marzec – kwiecień – maj
wrzesień – październik – listopad

Termin sadzenia (przesadzania) roślin uprawianych w gruncie jest ściśle związany z pogodą i wegetacją roślin. Należy jednak zacząć od tego, że podczas wykopywania roślin z gruntu musimy odciąć część systemu korzeniowego. Im mniej korzeni utniemy a bryłka korzeniowa będzie większa – tym lepiej. Wielkość bryłki korzeniowej powinna być jednak dostosowana do wielkości rośliny. Zasada „im większa roślina – tym większa bryłka” ma pewne ograniczenia:

trudność wykopania
duży ciężar – problem z podniesieniem i przetransportowaniem rośliny
problem z utrzymaniem się podłoża na korzeniach

Wczesną wiosną, jako pierwszy zaczyna rosnąć system korzeniowy, później rozwija się część zielona rośliny. Im wcześniej przesadzimy tuje tym więcej czasu im dajemy na odbudowę korzeni. Prawidłowo wykopane tuje, posadzone w marcu, kwietniu lub maju, powinny przyjąć się w 95-100 %.

Na początku czerwca przychodzą pierwsze upały. Tuja Szmaragd, podobnie jak inne rośliny, transpiruje wodę, jednak najintensywniej transpirują najmłodsze, tegoroczne przyrosty. Zdarza się, że przycięty podczas przesadzania system korzeniowy nie jest w stanie pobrać wystarczającej ilości wody aby uzupełnić jej chwilowe niedostatki. W takich sytuacjach podczas upalnych dni możemy obserwować „przewisanie” młodych przyrostów. Jest to związane z chwilowym spadkiem turgoru w tkankach roślinnych. Utrzymuje się najczęściej do wieczora, przez noc roślina powinna uzupełnić braki wody. W takiej sytuacji należy zwrócić uwagę na ilość wody w glebie i ewentualnie podlać. Zjawisko to może wystąpić wyłącznie w pierwszym roku po posadzeniu.

W wyjątkowych sytuacjach, tuje możemy sadzić jeszcze na początku czerwca. Muszą być jednak spełnione pewne warunki:

rośliny nie większe niż 120 cm wys. (małe uszkodzenia systemu korzeniowego podczas wykopywania),
miejsce docelowe nie może bardzo nasłonecznione,
gleba nie może szybko przesychać czyli nie może to być południowy stok lub nasłoneczniona skarpa,
zainstalujemy system nawadniający czyli linię kroplującą.

Drugim terminem sadzenia jest jesień. Tuje można wykopywać i sadzić w ogrodach już w pierwszych dniach września. Warunkiem jest jednak ustanie letnich upałów. Obecna zmiana klimatu spowodowała, że nasza jesień robi się długa i ciepła a zima przychodzi dopiero w grudniu. Daje to możliwość prowadzenia prac ogrodowych nawet w listopadzie.

2 lutego 20212 lutego 2021

Tuja Szmaragd na formowany żywopłot

Tuja Szmaragd, podobnie jak wiele innych roślin, może być przycinana i formowana w dowolny kształt. Posadzona odpowiednio gęsto i formowana na kształt żywopłotu z ligustru, stworzy gęstą i zieloną ścianę.

Żywopłoty z roślin liściastych rosną szybko, ale większość gatunków zrzuca liście na zimę. Nie zawsze też, z roślin liściastych, udaje się uzyskać gęsty i zwarty żywopłot szczególnie w jego dolnej części. Najpiękniejsze żywopłoty uzyskuje się z cisa. Wyglądają pięknie przez cały rok ale rosną bardzo wolno, a sadzonki cisa są znacznie droższe od innych roślin.

Tuja Szmaragd jest optymalnym rozwiązaniem, łączącym zalety obu roślin. Aby szybko uzyskać gęsty żywopłot, który będziemy mogli formować, tuje należy posadzić w rozstawie 30-50 cm. Oczywiście sadzonki mogą być nieduże, o wysokości około 50 do 100 cm. Formowanie (przycinanie) na wysokość oraz szerokość można zacząć gdy tuje osiągną około 60% docelowego rozmiaru. Przycinać należy wczesną wiosną, ewentualnie w razie potrzeby, powtórzyć w połowie lata. Na wiosnę najczęściej skracamy ½ ubiegłorocznego przyrostu. Jeśli zapomnimy przyciąć i tuja zbytnio się rozrośnie, nie ma problemu. Tuja Szmaragd doskonale toleruje mocne cięcie i na przyciętych gałązkach szybko tworzy nowe zielone przyrosty.

2 lutego 202124 lutego 2021

Jak gęsto sadzić tuje Szmaragd ?

Tuja Szmaragd jest najczęściej wybieraną rośliną na żywopłot. Posadzona odpowiednio gęsto już po kilku latach tworzy gęstą zieloną ścianę. Przed rozpoczęciem sadzenia należy jednak ustalić rozstawę czyli odległości w jakich będziemy sadzić rośliny.

Gęsty żywopłot

Rozstawa sadzenia tui Szmaragd uzależniona jest od wielkości kupowanych roślin. Małe rośliny, do 120 cm wysokości możemy posadzić gęsto, nawet co 50 cm, dzięki czemu szybko uzyskamy efekt ładnego, gęstego żywopłotu. Rośliny duże i szerokie (około 150-170 cm wysokości) możemy sadzić w większych odległościach, około 60-70 cm. Największe tuje o wysokości 180-200 cm możemy sadzić w odległościach 80-90 cm.

Najczęściej tuje Szmaragd o wysokości 120-160 sadzi się co 60 cm.

Odległość od ogrodzenia

Trzeba też pamiętać o zachowaniu odpowiedniej odległości od ogrodzenia. Przy ogrodzeniu pełnym, tuje możemy sadzić już w odległości 50 cm. Jeśli ogrodzenie jest ażurowe, a gałązki roślin nie powinny przerastać na drugą stronę, tuje należy posadzić w odległości min. 100 cm od ogrodzenia.

Tuja Szmaragd posadzona co 60 cm szybko utworzy gęsty żywopłot


Oczywiście są to orientacyjne odległości. Jeśli nie ma potrzeby szybkiego oddzielenia się od np. ruchliwej ulicy, odległości między roślinami mogą być większe.

23 stycznia 202124 lutego 2021

Tujon w ziołach

Tuja, a szczególnie tuja Szmaragd, często jest krytykowana i nazywana „trującą rośliną”. Wszystko za sprawą wysokiej zawartości tujonu, którego stężenie w jej olejkach eterycznych dochodzi do 65%. Jest to rzeczywiście wysoka zawartość tujonu, jednak istnieją rośliny od dawna wykorzystywane w medycynie ludowej i obecnie stosowane w ziołolecznictwie, które również posiadają wysoką zawartość tego związku.

Szałwia lekarska (Salvia officinalis L.)

W swoim składzie zawiera szereg różnych olejków eterycznych, jednak najwięcej bo aż 43% zawiera tujonu, a dokładniej α-tujonu. [1]

Tujon w olejku eterycznym szałwii lekarskiej

Właściwości szałwii znane są wszystkim. Najczęściej wykorzystywana jest ze względu na działanie przeciwzapalne i antyseptyczne. W wielu krajach stosowana jest również w leczeniu wrzodów, dny moczanowej, reumatyzmu czy biegunki. Posiada właściwości przeciwnowotworowe, przeciwutleniające, przeciwdrobnoustrojowe a nawet antymutagenne [2, 3]. Wywary z liści szałwii najczęściej używane są zewnętrznie do dezynfekcji ale równie często sporządzane są napary do picia.

Olejki eteryczne szałwii lekarskiej zawierają aż 50% tujonu.

Pomimo wysokiej zawartości tujonu, brak jest doniesień o zatruciach czy problemach zdrowotnych wywołanych stosowaniem szałwii.

Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare L.)

Kwiaty i liście wrotyczu zawierają nawet 79 % β-tujonu [4]. Używany był w leczeniu dolegliwości żołądkowych, przy pasożytniczych chorobach jelit oraz jako lek przeciwgorączkowy. Aktualne badania wykazały, że posiada również działanie przeciwutleniające, przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwwrzodowe, przeciwwirusowe i antybakteryjne [5].

Wrotycz, pomimo wysokiego stężenia tujonu, nie jest traktowany jako roślina trująca lecz jako roślina lecznicza. Jak podaje portal deccoria.pl: jeżeli zioło zastosuje się odpowiednio szybko, wyleczenie następuje już po 3 dniach kuracji. Ponadto reguluje przemianę materii, zwalcza robaki i bakterie, działa odkażająco, likwiduje grzyby, zwalcza pasożyty, przyśpiesza gojenie się ran, działa napotnie, zwalcza depresję, pobudza pracę serca. [7]

Internetowe poradniki zdrowotne zawierają mnóstwo Informacji na temat właściwości leczniczych wrotyczu pospolitego oraz szałwii lekarskiej, dlatego pomijam ich szerszy opis i odsyłam do wyszukiwarki.

Bylica piołun (Artemisia absinthium L.). Zawiera do 39 % α-tujonu oraz nawet 70 % β-Tujonu [6]. Wykorzystywana jest od dawna jako przyprawa oraz jako napar przy problemach trawiennych. Piołun działa odkażająco dlatego używany był do leczenia trudno gojących się ran. Jest środkiem przeciwrobacznym, zwalcza pasożyty skóry i układu pokarmowego. Wykorzystywany do produkcji wódki Absynt.

Wygląda na to, że opinie o trujących właściwościach żywotników są daleko przesadzone. Szałwia, bylica czy wrotycz są roślinami leczniczymi i podobnie jak tuja Szmaragd zawierają wysoką zawartość tujonu, jednak to tylko tuja ze względu na ten sam tujon (co w ziołach) uznawana jest (niesłusznie) jako roślina trująca.

Lit.

18 stycznia 202119 lutego 2021

Absynt, Tujon i Halucynacje

Absynt to szmaragdowozielona wódka, klasyfikowana często jako spirytus ze względu na bardzo wysoką zawartość alkoholu etylowego (80%). Produkowany był z alkoholu zbożowego oraz ziołowych ekstraktów, głównie piołunu pospolitego (Artemisia absinthium L.), zielonego anyżu (Pimpinella anisum L.) i kopru włoskiego (Foeniculum vulgare). Absynt nazywany był „zieloną wróżką” ze względu na jego zielony kolor i podobno halucynogenne właściwości.

To właśnie te właściwości sprawiły, że absynt w połowie XIX w. stał się niezwykle popularny wśród francuskiej arystokracji oraz ówczesnej bohemy. Wielu artystów aby wzbogacić swoje twórcze wizje piło absynt, m.in. Oscar Wilde, poeta Charles Baudelaire oraz malarze: Pablo Picasso, Henri de Toulouse-Lautrec, Edouard Manet i Vincent van Gogh. Krążą pogłoski, że van Gogh odciął sobie ucho właśnie pod wpływem absyntu.

Szacuje się, że około 1900 roku spożywano we Francji 21 milionów litrów absyntu rocznie. Trunek był tak popularny, że w niektórych częściach Europy godzina piąta (czas spotkań w kawiarniach) była nazywana „Zieloną godziną”. Nadużywanie absyntu prowadziło jednak często do zatruć a w skrajnych przypadkach do psychoz a nawet samobójstw. Zespół objawów nazwany został „szaleństwem absyntowym” (halucynacje, grymasy twarzy, demencja i odrętwienie). Za te skutki obwiniano początkowo zawarty w alkoholu tujon (doszukiwano się podobieństwa do THC – substancji aktywnej w marihuanie), jednak późniejsze badania (druga połowa XIX w.) obaliły tą teorię. Badacze doszli do wniosku, że przyczyną częstych zatruć oraz ataków szaleństwa były zbyt duże dawki wysokoprocentowego alkoholu.

Analiza chemiczna wykazała, że głównym składnikiem olejku eterycznego piołunu jest faktycznie tujon (ten sam, który występuje roślinach Tuja Szmaragd) ale jego stężenie w absyncie wynosiło zaledwie 0,003 %. Nie mniej jednak, powszechne nadużywanie absyntu (oraz silne lobby winiarskie) doprowadziło na początku XX w. do wprowadzenia całkowitego zakazu jego produkcji.

Mimo wielu późniejszych naukowych badań, zdania na temat właściwości absyntu podzielone są do dzisiaj.

W twórczości Oscara Wilde’a możemy jednak znaleźć bardzo ciekawy zapis: „Po pierwszym kieliszku widzisz rzeczy tak, jak byś sobie tego życzył. Po chwili zobaczysz je takimi, jakimi nie są. Wreszcie widzisz rzeczy takimi, jakimi są naprawdę, co jest najstraszniejszą rzeczą na świecie”.

Kategoria: Bez kategorii

Jak odstraszyć kleszcze ?

Jak prawidłowo sadzić Tuje Szmaragd

Tujon – olejek eteryczny Thuja occidentalis

Kiedy sadzić tuje ?

Tuja Szmaragd na formowany żywopłot

Jak gęsto sadzić tuje Szmaragd ?

Tujon w ziołach

Absynt, Tujon i Halucynacje

1. Estimation of thujone levels in pre-ban absinthe

2. Everything you know about absinthe is a lie

3. Absynt odarty z tajemnicy

4. Thujone, is it safe ?

5. α-Thujone (the active component of absinthe): γ-Aminobutyric acid type A receptor modulation and metabolic detoxification

6. Thujone: Psychedelic, Potent Cancer Treatment, or Poison?

7. Absinthe and γ-aminobutyric acid receptors

8. Absinthe, Absinthism and Thujone–New Insight into the Spirit's Impact on Public Health

9. Thujone: Absinthe and Wormwood Wonders