Tujon – olejek eteryczny Thuja occidentalis
Tujon – główny składnik olejku eterycznego Thuja orientalis oraz Thuja occidentalis. Tuja, podobnie jak wiele innych roślin, zawiera w swoim składzie szereg różnych olejków eterycznych. W zielonych częściach T. orientalis oraz T. occidentalis dominuje:
- α-tujon (50-65 %)
- β-tujon (3-11 %)
- kamfora (0,5-5 %)
- bejeren (1-13 %)
- sabinen (3-9 %)
- fenchon (1-8,0 %).
Nazwa „tujon” pochodzi od nazwy rodzajowej roślin iglastych Thuja. Badania naukowe donoszą, że olejki eteryczne z Thuja occidentalis wykazują działanie przeciwutleniające, przeciwgrzybicze, przeciwbólowe, przeciwbakteryjne oraz przeciwnowotworowe (czerniak złośliwy). W medycynie ludowej wywar z tui stosowany był w leczeniu m.in. oskrzeli, kataru, zapalenia pęcherza czy problemów skórnych i łysieniu. Wyciąg z zielonych części wykazuje również działanie przeciwwirusowe. Olejek eteryczny z Thuja orientalis wykazał działanie hamujące przeciwko SARS Coronavirus oraz wirusa opryszczki. Badania naukowe dowodzą, że ekstrakt z Thuja orientalis może być stosowany jako silny środek przeciw wirusowym chorobom roślin oraz zwierząt.
Lit.
Kiedy sadzić tuje ?
Tuje Szmaragd, podobnie jak inne rośliny iglaste uprawiane w gruncie, możemy sadzić w dwóch terminach:
- marzec – kwiecień – maj
- wrzesień – październik – listopad
Termin sadzenia (przesadzania) roślin uprawianych w gruncie jest ściśle związany z pogodą i wegetacją roślin. Należy jednak zacząć od tego, że podczas wykopywania roślin z gruntu musimy odciąć część systemu korzeniowego. Im mniej korzeni utniemy a bryłka korzeniowa będzie większa – tym lepiej. Wielkość bryłki korzeniowej powinna być jednak dostosowana do wielkości rośliny. Zasada „im większa roślina – tym większa bryłka” ma pewne ograniczenia:
- trudność wykopania
- duży ciężar – problem z podniesieniem i przetransportowaniem rośliny
- problem z utrzymaniem się podłoża na korzeniach
Wczesną wiosną, jako pierwszy zaczyna rosnąć system korzeniowy, później rozwija się część zielona rośliny. Im wcześniej przesadzimy tuje tym więcej czasu im dajemy na odbudowę korzeni. Prawidłowo wykopane tuje, posadzone w marcu, kwietniu lub maju, powinny przyjąć się w 95-100 %.
Na początku czerwca przychodzą pierwsze upały. Tuja Szmaragd, podobnie jak inne rośliny, transpiruje wodę, jednak najintensywniej transpirują najmłodsze, tegoroczne przyrosty. Zdarza się, że przycięty podczas przesadzania system korzeniowy nie jest w stanie pobrać wystarczającej ilości wody aby uzupełnić jej chwilowe niedostatki. W takich sytuacjach podczas upalnych dni możemy obserwować „przewisanie” młodych przyrostów. Jest to związane z chwilowym spadkiem turgoru w tkankach roślinnych. Utrzymuje się najczęściej do wieczora, przez noc roślina powinna uzupełnić braki wody. W takiej sytuacji należy zwrócić uwagę na ilość wody w glebie i ewentualnie podlać. Zjawisko to może wystąpić wyłącznie w pierwszym roku po posadzeniu.
W wyjątkowych sytuacjach, tuje możemy sadzić jeszcze na początku czerwca. Muszą być jednak spełnione pewne warunki:
- rośliny nie większe niż 120 cm wys. (małe uszkodzenia systemu korzeniowego podczas wykopywania),
- miejsce docelowe nie może bardzo nasłonecznione,
- gleba nie może szybko przesychać czyli nie może to być południowy stok lub nasłoneczniona skarpa,
- zainstalujemy system nawadniający czyli linię kroplującą.
Drugim terminem sadzenia jest jesień. Tuje można wykopywać i sadzić w ogrodach już w pierwszych dniach września. Warunkiem jest jednak ustanie letnich upałów. Obecna zmiana klimatu spowodowała, że nasza jesień robi się długa i ciepła a zima przychodzi dopiero w grudniu. Daje to możliwość prowadzenia prac ogrodowych nawet w listopadzie.
Tuja Szmaragd na formowany żywopłot
Tuja Szmaragd, podobnie jak wiele innych roślin, może być przycinana i formowana w dowolny kształt. Posadzona odpowiednio gęsto i formowana na kształt żywopłotu z ligustru, stworzy gęstą i zieloną ścianę.
Żywopłoty z roślin liściastych rosną szybko, ale większość gatunków zrzuca liście na zimę. Nie zawsze też, z roślin liściastych, udaje się uzyskać gęsty i zwarty żywopłot szczególnie w jego dolnej części. Najpiękniejsze żywopłoty uzyskuje się z cisa. Wyglądają pięknie przez cały rok ale rosną bardzo wolno, a sadzonki cisa są znacznie droższe od innych roślin.
Tuja Szmaragd jest optymalnym rozwiązaniem, łączącym zalety obu roślin. Aby szybko uzyskać gęsty żywopłot, który będziemy mogli formować, tuje należy posadzić w rozstawie 30-50 cm. Oczywiście sadzonki mogą być nieduże, o wysokości około 50 do 100 cm. Formowanie (przycinanie) na wysokość oraz szerokość można zacząć gdy tuje osiągną około 60% docelowego rozmiaru. Przycinać należy wczesną wiosną, ewentualnie w razie potrzeby, powtórzyć w połowie lata. Na wiosnę najczęściej skracamy ½ ubiegłorocznego przyrostu. Jeśli zapomnimy przyciąć i tuja zbytnio się rozrośnie, nie ma problemu. Tuja Szmaragd doskonale toleruje mocne cięcie i na przyciętych gałązkach szybko tworzy nowe zielone przyrosty.
Jak gęsto sadzić tuje Szmaragd ?
Tuja Szmaragd jest najczęściej wybieraną rośliną na żywopłot. Posadzona odpowiednio gęsto już po kilku latach tworzy gęstą zieloną ścianę. Przed rozpoczęciem sadzenia należy jednak ustalić rozstawę czyli odległości w jakich będziemy sadzić rośliny.
Gęsty żywopłot
Rozstawa sadzenia tui Szmaragd uzależniona jest od wielkości kupowanych roślin. Małe rośliny, do 120 cm wysokości możemy posadzić gęsto, nawet co 50 cm, dzięki czemu szybko uzyskamy efekt ładnego, gęstego żywopłotu. Rośliny duże i szerokie (około 150-170 cm wysokości) możemy sadzić w większych odległościach, około 60-70 cm. Największe tuje o wysokości 180-200 cm możemy sadzić w odległościach 80-90 cm.
Najczęściej tuje Szmaragd o wysokości 120-160 sadzi się co 60 cm.
Odległość od ogrodzenia
Trzeba też pamiętać o zachowaniu odpowiedniej odległości od ogrodzenia. Przy ogrodzeniu pełnym, tuje możemy sadzić już w odległości 50 cm. Jeśli ogrodzenie jest ażurowe, a gałązki roślin nie powinny przerastać na drugą stronę, tuje należy posadzić w odległości min. 100 cm od ogrodzenia.
- Oczywiście są to orientacyjne odległości. Jeśli nie ma potrzeby szybkiego oddzielenia się od np. ruchliwej ulicy, odległości między roślinami mogą być większe.